Tijdens de Nationale Dodenherdenking herdenken wij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Een aantal jaren na de inrichting van de Hollandsche Schouwburg als monument in 1962, kozen de omwonenden in de Plantage-Weesperbuurt ervoor om de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei ook hier te organiseren. De herdenking in de Hollandsche Schouwburg op 4 mei is dan ook met name voor en door bewoners uit de omgeving. Zo dragen leerlingen van de huidige IVKO-school die tot 2011 gevestigd was aan de Plantage Middenlaan 27 (de voormalige kweekschool waarvandaan veel joodse kinderen uit de crèche zijn ontsnapt) gedichten voor en herdenkt een gastspreker de slachtoffers van de naziterreur.
Gezien de geschiedenis van deze plek wordt in de herdenking het Kaddiesj als joods element opgenomen. Om 20.00 uur worden twee minuten stilte in acht genomen en vervolgens wordt de herdenking afgesloten met het Wilhelmus.
Heeft u (een van) de herdenking(en) dit jaar bijgewoond en wilt u uw ervaring delen? Vul dan hier het publieksonderzoek in.
Nationale Dodenherdenking 2023
Op 4 mei 2023 werd gesproken door Emile Schrijver, algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier. Muziek werd verzorgd door Oene van Geel (altviool) en Erica Roozendaal (accordeon). Pieter Kruithof, leerling van de IVKO-school, las een zelfgeschreven gedicht voor.
- Download het programmaboekje
- Lees het gedicht van Pieter Kruithof
- Bekijk de opname van de herdenking
Nationale Dodenherdenking 2021
Vanwege de maatregelen rond het coronavirus kan de herdenking op 4 mei ook dit jaar geen doorgang vinden. De Nationale Dodenherdenking in de Hollandsche Schouwburg wordt daarom op een andere manier gemarkeerd. Om toch gelegenheid te geven om op persoonlijke en individuele wijze te herdenken was het mogelijk de Hollandsche Schouwburg op 4 mei tussen 12:00 uur en 17:00 uur te bezoeken. Reserveren hiervoor was niet nodig.
Gedichten van Ivko leerlingen in de Hollandsche Schouwburg
En dan
Afgevoerd worden.
Ik sta vast, alleen maar toe te kijken.
Alleen maar bang.
Kinderen huilen.
Stil in een hoekje.
Een meisje.
Alleen maar bang.
Stiekem weg.
En dan…
Van: Bente Vrijhoeven
Laatste groet
Hier vast tezamen in de Hollandsche Schouwburg.
Wachten tot we mee moeten.
Naar waar we worden gebracht.
Hier vast tezamen in een wagon.
Met velen op een kluitje.
Een glimp van licht en gesnik van mensen.
Hier vast tezamen is een kamp.
Geen eten of vers water.
Met ze negenen op een paar houten planken.
Hier tezamen met de angst voor de dood.
De wanhoop in de ogen en tranen van verdriet.
Komt aan dit onrecht nog een einde.
Hier tezamen in de Hollandsche schouwburg.
Waar wij deze gebeurtenis herdenken.
En stilstaan bij onze vrijheid.
Van: Silver Couprie
Duisterlicht
In de duisternis
Is er altijd licht
Hoe klein het ook is
Er is altijd hoop
Wat er ook speelt,
Er is al tijd licht
Kijk goed om je heen
Dan zie je het vergezicht
Van: Adam Toutanji
Stilte
2 minuten gedachtentijd.
Voor hen die moesten lijden.
Intense stilte...
Aan onze vrijheid zit een verhaal.
Een verhaal van hen die het leven lieten,
terwijl wij nu van onze vrijheid kunnen genieten.
Ik heb ze nooit gekend.
De angst niet gevoeld.
Het meemaken van de koude dagen en de massagraven.
Wat hebben wij er van geleerd?
Dat de oorlog ons blijft dreigen.
Daarom zal ik op de 4de van mei altijd 2 minuten zwijgen.
Van: Lindsey Spier
Op bescheiden manier bood deze webpagina een aanvulling op de Nationale Herdenking op de Dam, zoals die door de NOS live zal worden uitgezonden
Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet 2021
Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen. Vertellers, bezoekers en bewoners delen verhalen in huizen waar mensen woonden en werkten tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar vond Open Joodse Huizen online plaats. Op 3 en 4 mei 2021 werden er op 13 adressen livestreams uitgezonden. Een van deze livestreams vond plaats in de Hollandsche Schouwburg. Bekijk het overzicht van alle livestreams op deze pagina!
Nationale Dodenherdenking 2020
Vanwege de maatregelen rond het coronavirus kon de herdenking op 4 mei geen doorgang vinden. Wel is er een speciale webpagina opgericht voor de herdenking op de website van het JCK. Op bescheiden manier biedt deze webpagina een aanvulling op de Nationale Herdenking op de Dam, zoals die door de NOS live werd uitgezonden. Op 4 mei vond u hier het Kaddiesj en het Jizkor, de joodse gebeden.
Nationale Dodenherdenking 2019
Op 4 mei 2019 werd gesproken de heer Frank Diamand, documentairemaker, dichter en overlevende van Bergen Belsen. Muziek werd verzorgd door Sarah Kapustin (viool). Kymora Henar, leerling van de IVKO-school, las een gedicht voor van Judith Herzberg.
- Download het programmaboekje
- Lees de toespraak van Frank Diamand
- Lees hier het gedicht dat Kymora Henar heeft voorgedragen
Nationale Dodenherdenking 2018
Op 4 mei 2018 werd gesproken de heer Alexander Rinnooy Kan, universiteitshoogleraar, lid Eerste Kamer der Staten-Generaal en lid van de Raad van Ambassadeurs van het Nationaal Holocaust Museum. Muziek werd verzorgd door Imogen Eve (viool) en Cristiano Viviani (gitaar). Moya Gorodecky, leerling van de IVKO-school, las een gedicht voor van Alitha van den Heuvel.
- Download het programmaboekje
- Lees de toespraak van Alexander Rinnooy Kan
- Lees hier het gedicht dat Moya Gorodecky heeft voorgedragen
Nationale Dodenherdenking 2017
Op 4 mei 2017 werd gesproken door Lilian Gonçalves-Ho Kang You, jurist en mensenrechtenactivist. Ben van Gelder speelde op saxofoon een speciaal voor deze gelegenheid geschreven compositie. Een leerling van het IVKO, Alitha van den Heuvel, las een zelfgeschreven gedicht voor.
- Lees de toespraak van Lilian Gonçalves-Ho Kang You
- Lees hier het gedicht van Alitha van den Heuvel
Nationale Dodenherdenking 2016
In 2016 viel Nationale Dodenherdenking samen met Jom Hasjoa en had de herdenking een gecombineerd programma. Op Jom Hasjoa, de dag van de Sjoa (Hebreeuws voor vernietiging), herdenkt de joodse gemeenschap over de gehele wereld de slachtoffers van de naziterreur. Elementen van de jaarlijkse Jom Hasjoa herdenking in de Hollandsche Schouwburg waren toespraken van locoburgemeester Erik van der Burg en de ambassadeur van Israël. Deborah Maarsen sprak namens de oorlogsgeneratie en jongeren van de joodse jeugdverenigingen ontstaken herdenkingsfakkels. Zoals elk jaar op 4 mei werd een gedicht voorgelezen door een leerling van het IVKO. Deze school heeft het monument in de Hollandsche Schouwburg geadopteerd. Ella Keijser droeg het gedicht Een foto van Willem Wilmink voor. De muziek werd verzorgd door saxofonist Yuri Honing.
- Bekijk het programmaboekje
- Lees de toespraak van Deborah Maarsen
- Lees de toespraak van locoburgemeester Van der Burg
Nationale Dodenherdenking 2015
Op 4 mei 2015 werd gesproken door Jaap Cohen, onderzoeker NIOD instituut voor oorlog-, holocaust en genocidestudies. David Kweksilber speelde op klarinet Olivier Messiaen's 'Abîme des oiseaux', uit het 'Kwartet voor het einde der tijd' en een improvisatie op 'Eli Eli'. Ook waren er twee gedichten van leerlingen van het IVKO, geschreven en voorgelezen door Roxanne Noori en Babette van der Woude.
- Download het programmaboekje
- Lees de toespraak van Jaap Cohen
- Lees hier het gedicht van Roxanne Noori
- Lees hier het gedicht van Babette van der Woude
Impressie van de herdenking in 2014
4 mei 2014
De Nationale Dodenherdenking in de Hollandsche Schouwburg vond plaats op zondag 4 mei om 19.30 uur. De spreker was prof. dr. Klaas Smelik, directeur van het Etty Hillesum Onderzoekscentrum en auteur van Ik zou langer willen leven. Het verhaal van Etty Hillesum. Lees hier zijn toespraak. Altvioliste Esther Apituley verzorgde de muziek en Lieve Hoogervorst, leerlinge van de IVKO-school, las haar gedicht voor.
Lees de toespraak, gehouden door Marja Vuijsje, journalist en schrijfster van het boek Ons Kamp. Een min of meer Joodse geschiedenis. Op 4 mei 2013 speelde flamencogitarist Eric Vaarzon Morel o.a. het stuk Sefardim, dat hij speciaal voor de herdenking schreef. Jedinja Michelson, leerlinge van de IVKO-school las dit gedicht voor.
Bekijk hier de Nationale Dodenherdenking op 4 mei 2012
De herdenking word georganiseerd door de Plantage-Weesperbuurtvereniging, Vereniging Vrienden van de Plantage, IVKO (Individueel Voortgezet en Kunstzinnig Onderwijs) en Stichting Hollandsche Schouwburg.
Jizkor
Het Jizkor is een gebed voor de zielenrust van overledenen. Een speciale versie ervan wordt gezongen tijdens Jom Hasjoa, de dag die in de naoorlogse periode is gekozen om de vermoorde joden te herdenken; op deze dag begon in april 1943 de opstand van het getto van Warschau. In deze versie van het Jizkor hoort u namen van concentratie- en vernietigingskampen in Europa waarin joden zijn vermoord.
Kaddiesj
Het Kaddiesj-gebed is geschreven in het Aramees en Hebreeuws en is vermoedelijk vijf eeuwen voor de gewone jaartelling ontstaan. Er bestaan verschillende vormen die op diverse momenten worden uitgesproken. Het Kaddiesj der treurenden is er een van. Het gebed gaat niet over de dood, maar is een lofzang op God en een uiting van blijvend vertrouwen in de toekomst. Degenen die Kaddiesj zeggen, stellen als het ware dat doorgaan met het leven zinvol is.
Open Joodse Huizen
De herdenking op 4 mei maakt tevens deel uit van het programma Open Joodse Huizen, intieme herdenkingen in Amsterdamse huizen. Kijk hier voor het volledige programma.
Theater na de Dam
Sinds 2010 gaat de Nationale Dodenherdenking door, na de twee minuten stilte op de Dam, in het theater.
Archief Nationale Dodenherdenking
Lezingen en toespraken van voorgaande jaren zijn hier terug te lezen.
