Menselijkheid staat centraal in nieuw Nationaal Holocaustmuseum
AMSTERDAM, 26 AUGUSTUS 2021 - De verbouwing van de Hollandsche Schouwburg en de voormalige Hervormde Kweekschool aan de Plantage Middenlaan gaat in september van start. In begin 2024 opent het Nationaal Holocaustmuseum in deze twee historische gebouwen, die beide een beladen rol hadden in de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het museum staat 'hermenselijking' van de slachtoffers centraal. Annemiek Gringold, conservator en projectleider van het Nationaal Holocaustmuseum: “De persoonlijke verhalen bieden de bezoeker aanknopingspunten voor existentiële vragen met betrekking tot de Holocaust.”
In deze historische gebouwen ontwikkelt het Joods Cultureel Kwartier nu het Nationaal Holocaustmuseum. Architectenbureau Office Winhov neemt de verbouwing op zich. “In de architectuur van het Nationaal Holocaustmuseum is de lokale geschiedenis zichtbaar. Door het ontwerp ten dienste te stellen van die geschiedenis, laten we ruimte voor de verbeelding van de bezoeker. De erfafscheiding met de voormalige crèche, waarover joodse kinderen zijn overgedragen aan het verzet, is nu onzichtbaar. Deze maken we weer toegankelijk, zodat de bezoeker op deze plek kan reflecteren op de persoonlijke verhalen van deze kinderen en hun redders”, aldus Uri Gilad en Inez Tan van Office Winhov. De projectleiding van de verbouwing is in handen van Wijngaarde & Partners. Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen, Klomp Technisch Buro en Elektropartners voeren de werkzaamheden uit.
Hermenselijking van slachtoffers
De Hollandsche Schouwburg is en blijft een plek van herdenking en reflectie. In de Kweekschool vertellen vaste en tijdelijke tentoonstellingen de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland. OPERA Amsterdam en Studio Louter werken samen aan de vormgeving van de vaste tentoonstellingen. Barend Verheijen, Studio Louter: “De Holocaust was een systeem van ontmenselijking. Wij willen dat de bezoeker zich realiseert dat de koele statistieken van de Jodenvervolging over individuen gaan. Daarom willen we de vormentaal van de vaste tentoonstellingen rigoureus omdraaien: de slachtoffers, zo onvoorstelbaar talrijk, worden benaderd op individueel niveau. De misdaden en daders worden getoond in al hun massaliteit.” Boaz Bar-Adon, OPERA Amsterdam: “Voor de persoonlijke verhalen van de slachtoffers ontwikkelen we de ‘Vergeet-mij-niet’: een eerbetoon in de vorm van een uniek vormgegeven vitrine met ruimte voor persoonlijke objecten, foto’s en herinneringen.”
Levensvragen
“Eén zo’n ‘Vergeet-mij-niet’ is een eerbetoon aan Simon Vos en zijn vrouw Roza”, vervolgt Annemiek Gringold. Simon en Roza zaten ondergedoken, werden verraden en vervolgens gedeporteerd naar Auschwitz. Simon liet een ring maken van een stukje aluminium waar hij aan kon komen. Deze werd naar het vrouwenkamp gesmokkeld en bereikte Roza, die er moed en hoop uit putte. Roza overleefde de ontberingen van haar gevangenschap, Simon kwam vlak voor de bevrijding om tijdens een dodenmars. Toch lukte het Roza om na de oorlog een leven op te bouwen, te trouwen en kinderen op te voeden. Gringold: “Als een bezoeker in het museum Roza’s ring ziet en leert dat zij na alle ontberingen de onwaarschijnlijke veerkracht had om het leven op te pakken, roept dat een belangrijke vraag op. Als Roza dit kon, onder deze omstandigheden, zit die kracht dat ook in mij? Wat leer ik hiervan?”
De onnoemelijke wreedheid van de daders roept een andere levensvraag op. Gringold: “Wanneer een persoon zich onder invloed van desinformatie en propaganda kan ontwikkelen tot iemand die moedwillig een ander ombrengt, is dat dan menselijk? Zit dat kwaad in ons allemaal? Ik hoop dat bezoekers van het Nationaal Holocaustmuseum zich bewust worden van de mechanismen die van invloed zijn op de keuzes die we maken en zichzelf vragen stellen over menselijk handelen in alle rollen, van slachtoffer tot bijstander, collaborateur of dader. Laten we waakzaam zijn.”
Over het Nationaal Holocaustmuseum
In begin 2024 opent het Nationaal Holocaustmuseum in twee historische gebouwen: de Hollandsche Schouwburg en de voormalige Hervormde Kweekschool. De schouwburg werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter gebruikt om tienduizenden joden voorafgaand aan hun deportatie gevangen te houden. Jonge kinderen moesten hun deportatie afwachten in de crèche aan de overkant van de straat. Via de naastgelegen Kweekschool werden honderden kinderen met hulp van het verzet naar relatief veilige plekken gesmokkeld. Het Nationaal Holocaustmuseum is het eerste en enige museum dat de complete geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland vertelt.
Het Nationaal Holocaustmuseum is onderdeel van het Joods Cultureel Kwartier en wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van diverse overheden, fondsen, bedrijven en particulieren.